Η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

Φρούριο του Φιρκά 1.12.1913


Χωρίς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, είναι βέβαιο ότι άλλη θα ήταν η εξέλιξη της Ιστορίας και άλλη ασφαλώς η κατάληξή της

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗ 

ομότιμου καθηγητή, συγγραφέα

 

Είμαστε πάντοτε «θεατές των λόγων και ακροατές των έργων», όπως σημείωνε για τους συγχρόνους του ο Θουκυδίδης. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι εκείνον, τον Θουκυδίδη, διάλεξε να μελετήσει και να μεταφράσει ο Μέγας Πρωταγωνιστής της ιστορικής επετείου. 

 

Πράγματι: η μέριμνα του Ελευθερίου Βενιζέλου ήταν ακριβώς να παραμερίσει τα μεγάλα λόγια και να εστιάσει την πολιτική του σε πράξεις, στη δυσκολία των πράξεων. Ετσι η Μεγάλη Ιδέα, που αποτελούσε ένα θολό όραμα της Ελληνικής Ιστορίας, ολοκληρώθηκε το 1920 σε μία περίλαμπρη πραγματικότητα· που -αλίμονο- θα ξεθωριάσει πολύ γρήγορα, με μια ανυπολόγιστη εθνική καταστροφή.

Είναι όμως χρήσιμο να ανατρέξει κάποιος, όσο γίνεται πιο σύντομα, στις αιτίες που οδήγησαν, την 1η Δεκεμβρίου του 1913, στον υπερήφανο κυματισμό της ελληνικής σημαίας στο Φρούριο του Φιρκά. Είναι, πρώτα από όλα, το φρόνημα των Κρητικών. Μοιάζει απίστευτο με πόση επιμονή και θάρρος η Κρήτη διεκδικεί την ελευθερία και την εθνική της ολοκλήρωση· και πόσες αιματηρές εξεγέρσεις, υποσχέσεις ή διαψεύσεις χρειάστηκε να βιώσει για να φτάσει στην περιπόθητη στιγμή. Είναι, δεύτερο, οι περίπλοκες προθέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, που αλλάζουν συχνά πρόσωπο και στρατηγική. Τα δικά τους όμως γεωπολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα -ένα αιώνιο και μέγιστο δίδαγμα- προσπαθούν πάντοτε να υπηρετήσουν.

Είναι, τέλος, ο Μέγας Πρωταγωνιστής: χωρίς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, είναι βέβαιο ότι άλλη θα ήταν η εξέλιξη της Ιστορίας και άλλη ασφαλώς η κατάληξή της. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποτελούσε πάντα ένα αίνιγμα. Δεν υπακούει εύκολα στις κλασικές περιγραφές ή αναλύσεις. Διότι συνδύαζε τον ρεαλισμό με το όραμα, την ετοιμοπόλεμη διάθεση με την αναζήτηση της ειρήνης, τη διαίσθηση με τον μεθοδικό σχεδιασμό. Λέγεται ότι δεν εγνώριζε το μέτρο. Εχω όμως την αίσθηση ότι το μέτρο για τον Ελευθέριο Βενιζέλο δεν καθοριζόταν από τον κοινωνικό ή τον πολιτικό περίγυρο· ούτε -όπως δυστυχώς συμβαίνει σήμερα- από κάποιες δημοσκοπήσεις. Τα δικά του μέτρα απέρρεαν από τον εσωτερικό του κόσμο, τον αναμφισβήτητα εκρηκτικό, που ωστόσο ήξερε να γίνεται συχνά γαλήνιος και μετριοπαθής.

Το πρώτο, λοιπόν, καίριο δίδαγμα, που αναδύεται από τα γεγονότα της εποχής και παραμερίζεται συχνά από επιπόλαιες αναλύσεις, είναι ο ρόλος της προσωπικότητας στην Ιστορία. Η αλήθεια αυτή είναι ορατή, όχι μόνο στην αρχαία, αλλά και τη σύγχρονη Ελλάδα. Ενώ, αντίστροφα, στον ολισθηρό δρόμο που ακολουθεί σήμερα η πορεία της Ευρώπης, αλλά και στα δεινά που ζει ο τόπος μας, η εμβέλεια των ηγετών, προσώρας τουλάχιστον, εμφανίζεται περιορισμένη και ανίσχυρη. Η Ιστορία δεν φαίνεται να αποκαλύπτει ακόμα τις προθέσεις της.

Διδάγματα δεν αντλεί όμως κανένας μόνον από τη ροή της Ιστορίας, αλλά και από τα γραπτά που τη συνοδεύουν. Στους λόγους, λοιπόν, του Ελευθερίου Βενιζέλου, είτε στη Βουλή των Ελλήνων είτε σε προεκλογικές περιόδους, ανακαλύπτει κάποιος πολλά από όσα λείπουν από τη σημερινή πολιτική σκηνή: τη λιτότητα του λόγου και την πειστική δομή του, την πίστη στις δυνατότητες της χώρας και του λαού της, την εμμονή στις μεγάλες αλλαγές, την απουσία του προσωπικού συμφέροντος. Υπάρχουν, ασφαλώς, και αντιφάσεις, όπως και αχρείαστοι φανατισμοί. Μόνον που αυτά χάνονται στον ορίζοντα της κρητικής ματιάς, που φαίνεται να πηγάζει από την Κρήτη, δεν μένει όμως στα στενά της όρια.

ΗΚρήτη, λοιπόν, χάρη στους αγώνες και αγωνίες του λαού της, αλλά και στην ιδιοφυΐα του πολιτικού που τις εξέφρασε, ζει έναν αιώνα τώρα ελευθερίας και εθνικής ολοκλήρωσης. Θα ήταν όμως ολίσθημα ανεπίτρεπτο αν, σε μια ιστορική επέτειο, που έχει πολυδιάστατη σημασία, παρέλειπα να αναφερθώ σε όσα βιώνει σήμερα η πατρίδα. Μέσα σε αυτό το εφιαλτικό σκηνικό, κάθε πρόβλεψη για την πορεία της Κρήτης, τώρα που εισέρχεται στον δεύτερο αιώνα της εθνικής της ολοκλήρωσης, γίνεται δύσκολη. Μαζί με τη μητέρα πατρίδα, μπορεί όμως να αντλήσουν κάποιου είδους αισιοδοξία από την ίδια την Ιστορία.

Σε όλη την πολυκύμαντη διαδρομή τους, συχνά έζησαν μεγάλες κρίσεις και έφτασαν στην απόγνωση. Αναδύθηκαν όμως με νέες δυνάμεις και επούλωσαν τις πληγές τους. Αν αυτό συμβεί και τώρα -που ο σημερινός ομιλητής είναι βέβαιος ότι θα συμβεί- η ελπίδα είναι ότι η Κρήτη θα δει με άλλες παραμέτρους την πορεία της· και ότι θα αναζητήσει μια άλλη, πιο ουσιαστική ταυτότητα.
Οπως συνηθίζεται να λέγεται, η Κρήτη αποτελεί «το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης». Αυτό της επιβάλλει να κρατήσει ανοικτούς τους δρόμους της ωσμώσεως, της επικοινωνίας και των ανταλλαγών, που υπήρξαν κύρια πάντοτε χαρακτηριστικά της Ιστορίας της· και να σφραγίσει τη διαδρομή της με μια νέα και ριζοσπαστική ματιά για το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τη γνώση.
Πέραν όμως και πάνω από τον ορίζοντα, ανάμεσα στους επαναστάτες αλλά και ξεπερνώντας τους, διακρίνεται μια μορφή αυστηρή και ταυτόχρονα οικεία, αποφασιστική αλλά και με την ευγένεια χαραγμένη στο πρόσωπο. Με σταθερή φωνή απευθύνεται στις Μεγάλες Δυνάμεις και τους πληροφορεί για τα δίκαια των Κρητών. Πίσω όμως από τα γυαλιά του σαν να κοιτάζει μακριά στο μέλλον, διατρέχει την Ελληνική Ιστορία και φθάνει ώς εμάς, εδώ, σήμερα.

Καθώς στη σημερινή μεγάλη σύναξη αναγνωρίζει Κρήτες της καρδιάς και Κρήτες της περηφάνιας, τους εκπροσώπους του νησιού, αλλά και της ελληνικής Πολιτείας, καθώς ακούει αγαπημένες μουσικές και ζει τις μνήμες των πολέμων και της ειρήνης εκείνος, ο Μέγας Πρωταγωνιστής, δεν μπορεί να κρύψει ένα δάκρυ. Υστερα ανακτά και πάλι την αυτοκυριαρχία του. «Χρειάζεται ένα καινούργιο Θέρισο», μας ψιθυρίζει. «Τώρα όμως», συνεχίζει, «πρέπει να είναι ένα Θέρισο ειρηνικό, που θα υπερασπίζεται αξίες και όνειρα. Και όπως τότε, θα ανοίξει νέους δρόμους για να πορευθεί η πατρίδα». Στο πρόσωπό του φάνηκε εκείνο το αινιγματικό μειδίαμα, που έχει αποτυπωθεί στις παλαιές φωτογραφίες· και η μορφή του άρχισε να χάνεται στον ορίζοντα.

Σε μας απομένει η ευθύνη να τον ακούσομε, και να ερμηνεύσομε τους χρησμούς του. Τότε και μόνον τότε «των Κρητών οι κοινότητες» θα μπορούν να υπερηφανεύονται όχι μόνον για το παρελθόν και τη μοναδική φύση του νησιού, αλλά για κάτι σοβαρότερο και απείρως δυσκολότερο: ένα μέλλον με θεμέλια σταθερά και ανθρώπινα...

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=404763 

Η ασκομαντούρα των βοσκών

Στα βουνά της Κρήτης οι βοσκοί εμπνέονται από τον άγριο, όμορφο τόπο και μετατρέπονται σε καλλιτέχνες. Ενα καλάμι, μια πέτρα, μια προβιά, ένα ξύλο, όλα μεταποιούνται στις σκληροτράχηλες χέρες του βοσκού. Μεταμορφώνονται σε χειροτεχνήματα και μουσικά όργανα «Ενας από τους τελευταίους κατασκευαστές ασκομαντούρας μας ξεναγεί στα μυστικά της τέχνης του.

 

Στα χωριά της πάνω Ρίζας του Ψηλορείτη, οι βοσκοί, αφού κολατσίσουν, βγάζουν από τη βούργια (ταγάρι) την ασκομαντούρα, ένα πνευστό φτιαγμένο από το δέρμα της αίγας (κατσίκα) και την ανάσα του Διονύσου, που με τον αρχέγονο ήχο του γητεύει τα κοπάδια αλλά και τ” αγρίμια.

Η ασκομαντούρα ή φλασκομαντούρα θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Κρήτης. Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες γι” αυτήν. Είναι ένα όργανο προς εξαφάνιση και κατάγεται πιθανότατα από τον άσκαυλο, ένα πνευστό όργανο-σύμβολο μέθεξης που το αναφέρει στη «Λυσιστράτη» ο Αριστοφάνης.

Η κατασκευή της

Ο Γιώργης Κουτεντάκης , κάτοικος Γέργερης, 81 χρόνων, θυμάται.

«Οταν ήμουν παιδί, έκανα παρέα δύο βοσκούς: τον Νταντουλόκωστα και τον Μπαξέ. Και οι δύο έπαιζαν και έφτιαζαν ασκομαντούρες». Παρατηρώντας και ρωτώντας έφτιαξε την πρώτη του ασκομαντούρα από εθιά (ιτιά). «Δεν ήταν τέλεια, αλλά έπαιζε και παίζει ακόμα». Από παιδί πελεκούσε και δεν δυσκολεύτηκε να φτιάξει τη σκάφη και να την κοσμήσει με ξόμπλια (διακοσμητικά σχέδια). Παρατηρώντας τον Νταντουλόκωστα και με τις ορμηνιές του Μπαξέ σιγά σιγά άρχισε να τελειοποιεί την τέχνη. «Η σκάφη θέλει μεγάλη μαστοριά, γιατί πρέπει να σκαφτεί το ξύλο και μετά να χωνευτούν τα καλάμια». Το πλάτος της σκάφης είναι περίπου 3 πόντους και ανοίγει 5 ζεύγη τρυπών για να παίζει με 5 δάχτυλα, 3 μπρος και 2 πίσω. Τον ήχο τον καθορίζει το μήκος του χωνιού. Οσο πιο κοντό τόσο πιο εύηχο. Στην τρύπα όπου φυσά ο μουσικός τοποθετούνται τα χαμπιόλια, από καλάμι κι αυτά. Ενα για κάθε καλαμένιο μουσικό αγωγό. Η δυσκολία των χαμπιολιών είναι ότι πρέπει και τα δύο να παράγουν τον ίδιο ήχο για να γίνουν ταίρι. Μόλις βρει το ταίρι τα τοποθετεί και τα δοκιμάζει αλλάζοντάς τους θέσεις μέχρι να συγχρονιστούν.

Τον ασκό τον έχει ήδη έτοιμο. «Στον έναν πόδα μπαίνει η σκάφη και στον άλλο το φυσητήρι και δένονται μ” έναν ιδιαίτερο τρόπο γυρίζοντας το δέρμα ώστε να μη φαίνονται οι ραφές. Το ίδιο γίνεται και με τα ραμμένα με δέρμα ανοιχτά μέρη της προβιάς». Το φυσητήρι το φτιάζει από καρυδιά, ενώ την ασκομαντούρα από σφεντάμια, ιτιά και σφάκα (πικροδάφνη). Αφού δεθούν, με το φυσητήρι φουσκώνει τον ασκό. Με μια βαλβίδα δικής του πατέντας ο ασκός κρατά τον αέρα μέσα και η ασκομαντούρα είναι έτοιμη για τα μουσικά δρώμενα. Πριν δεθεί η σκάφη, της έχει φτιάξει το ξόμπλι (ανάγλυφος διάκοσμος της σκάφης) το οποίο είναι περίτεχνο και η θεματολογία του έχει γεωμετρικά μοτίβα αλλά και θέματα εμπνευσμένα από τη φύση και είναι χωρισμένο σε ζώνες. Φτιάνει το σχέδιο με μολύβι και το σκαλίζει μ” ένα μικρό μαχαίρι, το ξομπλιαστήρι.

Η προβιά

«Η προβιά γίνεται αποκλειστικά από αίγα, κατά προτίμηση από κατσικάκι 15 κιλών». Η προβιά πρέπει να πλυθεί καλά για να φύγει η μυρωδιά. Στη συνέχεια μπαίνει στην άλμη όπως η φέτα, τουλάχιστον 15 μέρες, για να συντηρηθεί ώστε να μη σαπίσει και να μη μαδά. Παράλληλα ή μετά μπαίνει η στύψη για να την κάνει μαλακιά. Μετά ξαναπλένεται και ξυρίζει τα σημεία που θα δεθούν. Ράβει με δερμάτινα κορδόνια, τα ίδια με τα οποία ράβανε τα στιβάνια. Γυρνά ανάποδα την προβιά και την περνά μέσα από τις μικρές τρύπες των ποδιών ώστε να μη φαίνονται οι ραφές, μια τεχνική δύσκολη γιατί η προβιά είναι σκληρή και δύσκαμπτη αρχικά. Ολα λοιπόν τα δεσίματα είναι από μέσα, εκτός από της ασκομαντούρας που δένεται απ” έξω.

Στο χωριό Βορίζα βρίσκεται η Μονή Βαρσαμόνερου. Στον ναό του Αγίου Φανουρίου σώζεται τοιχογραφία όπου απεικονίζεται βοσκός να παίζει ασκομαντούρα, ενώ στο σύνηθες βουκολικό θέμα οι βοσκοί παίζουν φλογέρα.

Η νέα γενιά

Η περιοχή της πάνω Ρίζας, δηλαδή τα χωριά της νότιας πλευράς του Ψηλορείτη και κυρίως η Γέργερη διέθετε και διαθέτει πλούσια παράδοση στα λαϊκά πνευστά όργανα με πρωταγωνιστή την ασκομαντούρα.

Σήμερα υπάρχουν τέσσερις-πέντε κατασκευαστές, αλλά και δάσκαλοι, και πολλά παιδιά του χωριού ήδη από το Δημοτικό μαθαίνουν να παίζουν αλλά και να κατασκευάζουν. Ενα από αυτά είναι ο 10χρονος Διονύσης Καψάλης, ζωηρός και παθιασμένος με την ασκομαντούρα. Ασχολείται μόλις έναν χρόνο και ήδη παίζει αρκετά καλά πολλούς και δύσκολους σκοπούς. Δάσκαλός του ο Κωστής Μουζουράκης ο οποίος διδάσκει τις νότες με αριθμητικό σύστημα. Πρώτα μαθαίνουν να παίζουν με το θαμπιόλι, ένα είδος φλογέρας, και σιγά σιγά μπαίνουν και στον ασκό.

Κείμενο και φωτογραφίες του Βασίλη Μαθιουδάκη

http://www.efsyn.gr/?p=135425 

Περπατώντας στο μεγαλύτερο καλαμιώνα της Κρήτης

Την Κυριακή 6/10/2013 Creta-Dads, Mums και Kids συναντηθήκαμε στον αρχαιολογικό χώρο του Ανακτόρου των Μαλίων, με προορισμό τον υγρότοπο του Ποταμού Μαλίων. Εκεί μας περίμενε η Μαρία Νοΐδου, συντονίστρια εθελοντικών δράσεων για τους νησιωτικούς υγρότοπους του WWF Ελλάς. Μετά το καλωσόρισμα και κάποιες γενικές οδηγίες, ήμασταν έτοιμοι να ξεκινήσουμε!

Παρά τον άστατο καιρό των προηγούμενων ημερών, το πρωινό ήταν ηλιόλουστο και η θερμοκρασία ιδανική. Πρώτη μας στάση ο ελαιώνας κοντά στην Παραλία Ποταμού. Κάθε οικογένεια «υιοθέτησε» από ένα δέντρο και, σε ένα φάκελο που μας έδωσε η Μαρία, έβαζε φύλλα, κλαδάκια, πεσμένους καρπούς, κελύφη σαλιγκαριών… «Δεν καταστρέφουμε!», ήταν η οδηγία της Μαρίας. «Παίρνουμε μόνο ό,τι μπορούμε να συλλέξουμε από το έδαφος!»

Επόμενος σταθμός ο καλαμιώνας του Ποταμού Μαλίων. Εκεί, καθισμένοι αναπαυτικά σε ένα παχύ στρώμα από χόρτα, είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε αρκετά πουλιά, που είτε είναι μόνιμοι κάτοικοι είτε σταματούν στον υγρότοπο για ανεφοδιασμό πριν συνεχίσουν το ταξίδι τους σε πιο θερμές χώρες. Σχεδόν 80 διαφορετικά είδη πουλιών έχουν καταγραφεί στον υγρότοπο και, καθώς πολλά μπορεί να ταξιδεύουν για περισσότερες από έξι ώρες, είναι σημαντικό να βρίσκουν τροφή και νερό όταν σταματούν εδώ.

Τελευταία στάση οι αμμοθίνες και η παραλία Ποταμού. Εκεί στρώσαμε τις ψάθες και τις κουβέρτες μας, φάγαμε, ξεκουραστήκαμε και τα παιδιά έφτιαξαν πανέμορφα κολλάζ με ό,τι είχαμε συλλέξει στη διαδρομή μας! Μικροί και μεγάλοι φύγαμε ενθουσιασμένοι που ανακαλύψαμε αυτό το οικολογικό διαμάντι τόσο κοντά στο Ηράκλειο! Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε μια CretaMum: «Ήταν απίστευτη η χαρά των μικρών παιδιών που ήρθαν σε επαφή με τη φύση. Ακόμα και τα πιο μικρά (2 ετών περίπου), παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον και δεν είχαμε γκρίνιες. Απόλαυσαν με όλες τους τις αισθήσεις τη φύση. Άγγιξαν το χώμα, μάζεψαν φύλλα και σαλιγκάρια, έκοψαν λουλούδια! Αισθάνθηκαν ακόμα και τους μικρο-κινδύνους της φύσης όπως τα τσιμπήματα από αγκάθια που υπήρχαν διάσπαρτα στη διαδρομή μας. Τελικά η φύση είναι το πιο έξυπνο και εκπαιδευτικό παιχνίδι για παιδιά!»

Ευχαριστούμε πολύ την κα Μαρία Νοΐδου για την πρόταση να επισκεφτούμε τον υγρότοπο του Ποταμού Μαλίων, την όλη οργάνωση και την ξενάγηση.

«Η πρώτη εξόρμηση των CretaMums πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2013 στον υγρότοπο του Ποταμού Μαλίων, σε συνεργασία με το Δίκτυο του WWF Ελλάς.»

 http://www.cretamums.gr/cretamums-εξορμήσεις/περπατώντας-στο-μεγαλύτερο-καλαμιών/

ΤΑ "ΚΑΖΑΝΕΜΑΤΑ 2013' ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΤΑ ΚΑΖΑΝΕΜΑΤΑ 2013

ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ

ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

Άρωμα Κρήτης πήραμε χθες 5.10.2013 στην πλατεία της Αγίας Παρασκευής, μέσα από τη διοργάνωση της εκδήλωσης «Καζανέματα 2013».

Ο Σύλλογος Κρητών και φίλων Κρήτης Αγίας Παρασκευής Αττικής οργάνωσε μια βραδιά που περιελάμβανε ρακοκάζανο, μουσική και χορό.

Γλεντήσαμε με τσικουδιά

και είπαμε να πιούμε

και από τις πίκρες της ζωής  

λίγο ν’ απαλλαγούμε!

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης χόρεψαν τα χορευτικά συγκροτήματα του Συλλόγου Κρητών Αγίας Παρασκευής και του Συλλόγου Κρητών Νέας Ιωνίας, ενώ μουσική έπαιξε ο Μανώλης Παπαδομαρκετάκης με το καλλιτεχνικό του συγκρότημα.

Φυσικά υπήρχε πληθώρα κρητικών εδεσμάτων, όπως παραδοσιακό πιλάφι με βραστό,  γραβιέρα, αλλά και φρέσκια τσικουδιά κατ’ ευθείαν από το καζάνι.

Και δύο παρατηρήσεις. Το εύστοχο κάρφωμα της Τρόϊκας πέρασε μέσα στα γέλια των παρισταμένων ενώ η παρουσία κάποιων πολιτικών προσώπων και η αναφορά των ονομάτων τους πέρασε μέσα σε κλίμα γενικής αδιαφορίας και παγωμάρας ανάλογης των χθεσινών καιρικών συνθηκών στην Αγία Παρασκευή.

Και του χρόνου νάμαστε καλά σύντεκνοι να ξαναγιορτάσουμε τα καζανέματα και πάλι όλοι μαζί και κάτω από καλλίτερες συνθήκες.

http://boraeinai.blogspot.gr/2013/10/2013.html

Καζανέματα

Στο τέλος κάθε καλοκαιριού ο τεράστιος αμπελώνας της Κρήτης δίνει την πολύτιμη σοδειά του. Στις αρχές του φθινοπώρου ξεκινά μια ιδιαίτερη διαδικασία∙ μια ιεροτελεστία που οι ρίζες της μπορεί να χάνονται στα βάθη των αιώνων, αλλά διατηρεί μέχρι και σήμερα αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της. Πρόκειται για τα καζανέματα, την παραγωγή, δηλαδή, της ξακουστής κρητικής ρακής.

Η ρακή ή τσικουδιά - το διάφανο μυρωδάτο νέκταρ της κρητικής γης - είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την καθημερινότητα των περήφανων κατοίκων της. Συντροφεύει πόνους και χαρές, λύπες και ξεφαντώματα, γίνεται αφορμή για ανταμώματα, πυροδοτεί γλέντια και χορούς… 

Τα καζανέματα, αυτή η γνήσια έκφραση της κρητικής παράδοσης, αποτελούν το κεντρικό γεγονός του φθινοπώρου στο μεγάλο νησί. Αν βρεθείτε στην Κρήτη Νοέμβρη μήνα κάντε μια βόλτα στα ορεινά χωριά της ενδοχώρας και σίγουρα θα συναντήσετε κάποια παρέα να αποστάζει την παραδοσιακή ρακή.

Τα καζανέματα γίνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, όπου περίοπτη θέση κατέχει φυσικά το ρακοκάζανο. Το έθιμο του ρακοκάζανου θεσμοθετήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1920, οπότε και δόθηκαν ειδικές άδειες σε αγρότες, με στόχο την οικονομική ενίσχυσή τους μέσα από την παραγωγή τσικουδιάς. Από τότε μέχρι σήμερα, οι άδειες μεταβιβάζονται πατροπαράδοτα από πατέρα σε γιό και η όλη διαδικασία συνεχίζεται αναλλοίωτη.

Η διαδικασία της απόσταξης

Ως πρώτη ύλη στο ρακοκάζανο μπαίνουν τα τσίκουδα ή στράφυλλα (πολτοποιημένα σταφύλια), απομεινάρια του πατήματος των σταφυλιών για να βγει ο μούστος, τα οποία έχουν μείνει αποθηκευμένα σε μεγάλα βαρέλια για 20-40 ημέρες, οσότου γίνει η ζύμωση. Στη συνέχεια, προστίθεται η κατάλληλη ποσότητα νερού και ανάβεται η φωτιά. Καθώς το καζάνι αρχίζει να βράζει η διαδικασία της απόσταξης γίνεται μπροστά στα μάτια σας! Σε μια ώρα, σταγόνα σταγόνα αρχίζει να ρέει το πρώτο σώμα του αποστάγματος, το πρωτοράκι∙ πολύ δυνατή ρακή, σκέτο οινόπνευμα! Όσο συνεχίζεται η απόσταξη, η ρακή παίρνει τις σωστές αναλογίες και βαθμούς. Συνήθως το καζάνι «κλείνει» περίπου στους 18 βαθμούς. Η μοσχοβολιστή ρακή, αχνιστή ακόμη, δίνει το σύνθημα για τρικούβερτο γλέντι.

Όλα τα καλά της Εδέμ σ’ ένα τραπέζι

Τα τραπέζια και οι τάβλες που έχουν στηθεί από νωρίς είναι κατάφορτα με κάθε λογής τοπικά εδέσματα: πιταράκια, καλιτσούνια, ομαθιές, χοχλιούς μπουρμπουριστούς, ντάκους, πατάτες οφτές στη θράκα, βουτυράτες γραβιέρες για ν’ ανοίξει η όρεξη… 

Οι ψησταριές αγκομαχούν από το βάρος των ψητών που σερβίρονται σε υπερμεγέθεις ποσότητες. Εποχικά κρητικά προϊόντα, όπως φρέσκα καρύδια, κάστανα, ρόδια, μήλα και κυδώνια, χαρίζουν ιδιαίτερο χρώμα στο τραπέζι. Καλεσμένοι, φίλοι ακόμη και περαστικοί γίνονται μια μεγάλη παρέα και η ρακοκατάνυξη αρχίζει! Τα ποτήρια γεμίζουν, υψώνονται, ευχές για την υγειά του νοικοκύρη γεμίζουν τον αέρα. Τα όργανα αρχίζουν να παίζουν, οι καρδιές ζεσταίνονται, οι αγκαλιές ανοίγουν και το γλέντι ανάβει. Περίτεχνες δοξαριές οδηγούν τους λεβέντικους κρητικούς χορούς. Ριζίτικα τραγούδια, αυτοσχέδιες μαντινάδες, χωρατά και πειράγματα απογειώνουν το κέφι. Όλα μοιάζουν με γιορτή. Η κρητική ρακή δεν είναι απλά ένα τοπικό προϊόν. Είναι το απόσταγμα μιας γνήσιας παράδοσης που αρνείται να σβήσει. Είναι η ταυτότητα μιας κουλτούρας, που εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την κρητική φιλοξενία.

http://www.visitgreece.gr

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΦΕΝΤΗ ΧΡΙΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

MALIA : TODAY FULL MOON MUSIC EVENT

Πανσεληνος στον αρχαιολογικο χωρο Μαλιων

21.8.2013, ΩΡΑ 22.00

For the past few years, the Municipality of Hersonissos has organized a free music event in the Archeological Site “Minoan Palace of Malia” during the night of the full moon in August. This year the event will occur on the night of August 21st, on Wednesday at 22.00’.

Join us and share the best full moon experience. Spend a beautiful musical evening with the Cretan artist Michalis Frangiadakis and the band “Sound Gate” and enjoy their traditional popular music. 

You may want to time your arrival at the site of your choice so that you can enjoy the moonrise. The full moon appears largest close to the horizon, and it's a great moment to take a picture; the light from the setting sun offers some great possibilities for a memorable picture. For shots of the moon, it may be worth bringing along a tripod.

Minoan Palace of Malia - this famous archaeological site is situated just 3 km outside of the town of Malia it is the 3rd largest Minoan Palace in Crete, the excavations have proved that the original palace was built around 1900 BC with a second palace being built on top of it around 1600 BC Open 8.30 till 15.00 Tuesday to Sunday. It was the Minoan Kings summer palace, so Malia was a cosmopolitan place even in ancient years.

Δήμος Χερσονήσου - Municipality of Hersonissos

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΕΛΛΙΝΑΡΙΩΤΗΣ (ΣΕΛΛΗΝΑΡΙ)

Από τα Μάλια όντε περνάς
και πας για Σεληνάρι
ένα κεράκι άναψε
στ' Αϊ - Γιωργιού τη χάρη....

Η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Σελλινάρι, κτισμένη στην αγκάλη της ομώνυμης χαράδρας ανάμεσα σε τρεις επαρχίες, Μεραμπέλου, Πεδιάδος και Οροπεδίου και σε δύο νομούς, Λασιθίου και Ηρακλείου έδωσε δια μέσου των αιώνων, ένα παρόν στην Εκκλησία και στο γένος μας.

Η ιστορία της αρχίζει από την Β’ Βυζαντινή περίοδο, επί του αυτοκράτορος Νικηφόρου Φωκά. Εξ αρχής λειτούργησε Μονή μεγαλώνυμη, που λόγω της θέσεως της δίπλα από τον ορμίσκο του Σισίου, αποτελούσε κέντρο συνάξεων προκρίτων και έπαλξη απελευθερωτικών αγώνων. Γι’ αυτό πολλές φορές καταστράφηκε κατά την περίοδο της ενετικής κυριαρχίας (1211).

Κτήτορ της Μονής είναι ο Μοναχός Νικόλαος από την Ρόδο που βρήκε με όραμα ανάμεσα σε βάτους και πέτρες, την θαυματουργό εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Εκεί, στα θεμέλια της παλαιάς εκκλησίας έκτισε με τα ίδια του τα χέρια μια νέα, τον σημερινό ιστορικό μικρό ναΐσκο της Μονής. Όταν τελείωσε το έργο, έγινε ερημίτης και αναπαύθηκε ψηλά στο βουνό όπου διασώζεται ο λαξευτός τάφος του, στο σημείο που ακριβώς δεσπόζει ο σταυρός.

Ο Άγιος Γεώργιος ο Σελλιναριώτης, είναι για τους χριστιανούς μας ο προστάτης , ο θαυματουργός Άγιος, Γι’ αυτό όπως παλαιά έτσι και σήμερα, πολύς κόσμος διασώζοντας την παράδοση αιώνων, που θέλει να σταματούν οι πιστοί και να προσκυνήσουν τον Άγιο, ασπάζονται την χαριτόβρυτη εικόνα του πάνω στην οποία είναι έκδηλα τα σημάδια από τις περιπέτειες του τόπου μας.

 (Οι φωτογραφίες εκτός της 1 και 2 είναι του Κων. Γραικιώτη)

Πέντε χρόνια αρχαιολογικών ανασκαφών στην αρχαία Δρήρο (2009-2013)

Χθες  18 Αυγούστου 2013 στο κινηματοθέατρο «ΔΡΗΡΟΣ» της Νεάπολης Λασιθίου έγινε η προγραμματισμένη παρουσίαση των πέντε χρόνων ανασκαφών στο χώρο της Δρήρου από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και την ΚΔ Εφορία Αρχαιοτήτων με ομιλητές τους Alexandre Farnoux, διευθυντή της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών και την Βασιλική Ζωγραφάκη αρχαιολόγο της ΚΔ  Εφορείας Προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων

Η υλοποίηση του πενταετούς  προγράμματος για την ανασκαφή του αρχαιολογικού χώρου της Δρήρου ξεκίνησε το 2009.  Ήδη στο τέλος Αυγούστου του 2013 ολοκληρώνεται και η πέμπτη κατά σειρά ανασκαπτική  περίοδος.

Στην ανασκαφή  που συμμετέχουν και 35 σπουδαστές αρχαιολογίας από 6 Γαλλικά πανεπιστήμια και από διάφορα άλλα πανεπιστήμια του εξωτερικού έχουν ήδη προκύψει σημαντικά ευρήματα με κυρίαρχο την ανακάλυψη δύο πλακών με σχέδια που εικάζεται ότι προέρχονται από το αέτωμα του Ναού του Δρήριου Απόλλωνα. 

Σχετικά με το έργο που επιτελέστηκε και την επερχόμενη διακοπή των εργασιών στο χώρο της Δρήρου ο Δ/ντης της Γαλικής Αρχαιολογικής Σχολής κ. Αλέξανδρος Φαρνού  δήλωσε ότι «η δίχρονη διακοπή των ανασκαφών δίνει ένα χρονικό περιθώριο για μελέτη  και δημοσίευση των ευρημάτων της περιόδου 2009-2013 για να επιτρέψει ένα επόμενο νέο πενταετές πρόγραμμα ανασκαφών στο χώρο της Δρήρου.

Έτσι τα επόμενα δύο χρόνια θα ακολουθήσει σκληρή μελέτη ώστε το ταξίδι μας στο παρελθόν της Δρήρου να συνεχιστεί ξανά γρήγορα.

Οι ανασκαφές στην περιοχή ξεκίνησαν το 1917 και φαινόταν ελπιδοφόρα η πορεία τους όταν το 1932 Γάλλοι αρχαιολόγοι αποφάσισαν  να ανασκάψουν την Δρήρο. Όλα όμως σταμάτησαν ξαφνικά το 1936 όταν οι ανασκαφείς  Έλληνες και Γάλλοι νικημένοι από  τις δυσχέρειες στην έρευνα, στο δύσκολο πέτρινο τοπίο της Δρήρου, αλλά και για διάφορους άλλους λόγους εγκατέλειψαν την προσπάθειά τους.

73 χρόνια μετά αποφασίσαμε (Γάλλοι και Έλληνες )  και παλέψαμε να ξαναζωντανέψουμε το χώρο της Δρήρου - να φέρουμε αυτή την πόλη στο φως - γνωρίζοντας καλά το δύσκολο εγχείρημα που ξεκινούσαμε. Η ΚΔ εφορία αρχαιοτήτων και η Γαλλική Σχολή Αθηνών στήριξαν με κάθε τρόπο την προσπάθειά μας. Αλλά και η ίδια η Νεάπολη δια του τελευταίου της Δημάρχου κ. Καστρινάκη αλλά και κατόπιν ο Δήμος Αγίου Νικολάου δια του Δημάρχου κ. Κουνενάκη κατανόησαν αμέσως το όραμα και το έργο μας και δεν μας άφησαν παρά τις αντιξοότητες που δεν έλειψαν ποτέ.»

Ακολούθως ο κ. Φαρνού μίλησε για την πέμπτη ανασκαπτική περίοδο και τα νέα ευρήματα που συνεχώς προκύπτουν. Μίλησε ιδιαίτερα για τον χώρο που ανασκάπτεται τώρα και την αδυναμία ολοκλήρωσης της ανασκαφής όλων των δωματίων του κτιρίου που εντόπισαν και το οποίο αποδίδει πληθώρα ευρημάτων. Οπωσδήποτε η συνέχιση της ανασκαφής στο συγκεκριμένο σημείο θα περιληφθεί  και στο νέο πενταετές πρόγραμμα που, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα ξεκινήσει αφού περάσουν δύο ολόκληρα χρόνια.  

  

Στη συνέχεια η αρχαιολόγος της ΚΔ Εφορείας Αρχαιοτήτων κα Ζωγραφάκη παρουσίασε το τι έγινε στα πέντε αυτά χρόνια (2009-2013) και αναφέρθηκε γενικά στα πιο σημαντικά συμπεράσματα που προέκυψαν από τα 5 χρόνια της ανασκαφής και κυρίως στα στοιχεία που επιβεβαιώνουν ή διαφοροποιούν τα στοιχεία για τις γνώσεις μας σχετικά με την Δρήρο.

Παρακάτω αναφέρω μερικά μόνο από όσα αναφέρθηκαν από την κα Ζωγραφάκη μιας και δεν γνωρίζω αν θα μπορούσα να αναφερθώ  λεπτομερώς  για τα όσα ελέχθησαν στην παρουσίαση, αφού  άλλωστε θα ακολουθήσει κάποια στιγμή και επίσημη ανακοίνωση ευθύς ως ολοκληρωθεί η μελέτη των ευρημάτων της περιόδου 2009-2013

Τον 8^ο και 7^ο αιώνα π.Χ. στην κορυφή του Δυτικού λόφου δεν υφίσταται κτίριο αλλά γίνονται υπαίθριες λειτουργίες με θυσία ζώων και προσφορά αναθημάτων. Την ίδια περίοδο στο διάσελο των λόφων  και 100 μ. χαμηλότερα θεμελιώνεται και ένας ναός, με εστία στο εσωτερικό του, στην οποία τοποθετούνται τα τρία σφυρήλατα αγαλμάτια της λεγόμενης Απολλώνιας τριάδας. 

Από τα μέσα του 7^ου αιώνα και εξής κτίζεται  ένας ναός στην κορυφή του Δυτικού λόφου και αφιερώνονται σε αυτόν δαιδαλικές γυναικείες μορφές, ειδώλια ζώων αλλά κυρίως πολύτιμα χάλκινα αντικείμενα με κάποια μορφή διακόσμησης.  Έχουμε  λοιπόν μια διαφοροποίηση στη λατρευτικό χαρακτήρα που θα πρέπει να συνδέετε με θρησκευτικές και κοινωνικο-ποιοτικές αλλαγές.

Στο πλάτωμα κοντά στην κορυφή του ίδιου λόφου και 50 μέτρα από τον ναό υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης ενός ακόμα – πιθανόν-  δημόσιου κτιρίου .

Την ίδια περίοδο στο διάσελο αναρτώνται νόμοι που ρυθμίζουν πολιτειακά και θρησκευτικά ζητήματα ενώ άλλα κτίρια κτίζονται δίπλα στο ναό. Η χρήση όλων των κτιρίων που αναφέρθηκαν συνεχίζεται και τα επόμενα χρόνια. Υπάρχει μία επέκταση του ιερού και από τα ευρήματα προκύπτει η συνέχιση της χρήσης του κτιρίου μέχρι και τους ελληνιστικούς χρόνους και την συνέχιση της λατρείας στον χώρο. Στους τελευταίους χρόνους ανήκει και η επιγραφή με τον όρκο των νέων της Δρήρου.

Η αγορά της Δρήρου διαμορφώνεται τον 3^ο αιώνα με εξέδρα και βαθμίδες στη δυτική πλευρά. Λίγο αργότερα κατασκευάζεται η δεξαμενή και κατά μήκος της δημιουργούνται και άλλες βαθμίδες μάλλον κατά την ελληνιστική περίοδο και όχι την εποχή που κτίστηκε ο ναός όπως πιστευόταν αρχικά….

Αυτά λοιπόν και άλλα πολλά λεχτήκανε κατά την παρουσίαση και ευχαριστούμε τόσο την αρχαιολόγο κα Βασιλική Ζωγραφάκη όσο και τον κ. Alexandre  Farnoux  για την πληρέστατη ενημέρωση.

Όσοι λοιπόν βρίσκεστε αυτή την χρονική στιγμή στην Κρήτη και σας ενδιαφέρει η αρχαιολογία, θα σας συνιστούσα μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Δρήρου όχι μόνο για να θαυμάσετε το υπέροχο τοπίο, να δείτε τον αρχαιολογικό χώρο αλλά και για να έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε πως νέοι σπουδαστές από διάφορες χώρες και αρχαιολόγοι και επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων προσπαθούν να ζωντανέψουν την Δρήρο. Ένα αρχαιολογικό χώρο που ανήκει στην πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων και αυτού του ιδιαίτερου τόπου που λέγεται ΚΡΗΤΗ.

Κων/νος Γραικιώτης

O «Ορέστης» του Ευριπίδη στον Αρχαιολογικό Χώρο Μαλίων

Τον «Ορέστη» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Τηλέμαχου Μουδατσάκη θα παρουσιάσει το «Θέατρο των Vivi» στις 4 Σεπτεμβρίου 2013 στον Αρχαιολογικό Χώρο Μαλίων.

 Η παράσταση επιστρέφει από το μεγαλύτερο φόρουμ θεάτρου στον κόσμο, την Avignon της Γαλλίας, όπου έδωσε 14 παραστάσεις πέρυσι τον Ιούλιο, οι οποίες συνοδεύτηκαν από άκρως υμνητικές κριτικές για την πρωτοτυπία, τη σύλληψη, τις εμπεδωμένες θεατρικές τεχνικές υποκριτικής και κίνησης.

Ο «Ορέστης» του Ευριπίδη είναι ένα ψυχόδραμα που υπερακοντίζει την εποχή του. Ο νέος σπαράζει καθώς διώκεται από τις Ερινύες, αφού έχει φονεύσει τη μάνα του. Αυτόν το σπαραγμό, το πάθος που μετατρέπεται σε πόνο ζητά να αναδείξει η παράσταση με τα ασκημένα σώματα των ηθοποιών με κονστρουκτιβιστή τεχνική, τόσο στην πραγματεία του λόγου όσο και σε αυτή της κίνησης.

Ο Γάλλος κριτικός Ζ.Λ. Σαλ γράφει στην εφημερίδα «Marseillaise (12/7/2012)»: «Ούτε ένα χιλιοστό του σώματος των ηθοποιών δεν μένει αμέτοχο στη δράση που εξελίσσεται σε υψηλής αισθητικής χορογραφία», ενώ η εφημερίδα «Le Provence» (18/7/2012) επισημαίνει: «Η τραγωδία του Ορέστη αποκτά εδώ τη μέγιστη εκφραστικότητα της δύναμης».
Η παράσταση ζητά να αναδείξει τον πολυδιάστατο ελληνικό πολιτισμό, κρατώντας στοιχεία από τον αρχαίο ελληνικό ιστό και τη βυζαντινή λογοτεχνία.

Η παράσταση αποτελεί συνδιοργάνωση του Δήμου Χερσονήσου και της Περιφέρειας Κρήτης.

http://www.hersonissos.gr/press-release/press/orestisstonarxaiologikoxwromaliwn.html

ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΤΟ ΝΗΣΑΚΙ ΜΑΣ

Από τον χθεσινό εσπερινό που έγινε στο Άγιο Πνεύμα Μαλλίων

Φωτογραφίες Κ. Γραικιώτη