Πέντε χρόνια αρχαιολογικών ανασκαφών στην αρχαία Δρήρο (2009-2013)

Χθες  18 Αυγούστου 2013 στο κινηματοθέατρο «ΔΡΗΡΟΣ» της Νεάπολης Λασιθίου έγινε η προγραμματισμένη παρουσίαση των πέντε χρόνων ανασκαφών στο χώρο της Δρήρου από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και την ΚΔ Εφορία Αρχαιοτήτων με ομιλητές τους Alexandre Farnoux, διευθυντή της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών και την Βασιλική Ζωγραφάκη αρχαιολόγο της ΚΔ  Εφορείας Προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων

Η υλοποίηση του πενταετούς  προγράμματος για την ανασκαφή του αρχαιολογικού χώρου της Δρήρου ξεκίνησε το 2009.  Ήδη στο τέλος Αυγούστου του 2013 ολοκληρώνεται και η πέμπτη κατά σειρά ανασκαπτική  περίοδος.

Στην ανασκαφή  που συμμετέχουν και 35 σπουδαστές αρχαιολογίας από 6 Γαλλικά πανεπιστήμια και από διάφορα άλλα πανεπιστήμια του εξωτερικού έχουν ήδη προκύψει σημαντικά ευρήματα με κυρίαρχο την ανακάλυψη δύο πλακών με σχέδια που εικάζεται ότι προέρχονται από το αέτωμα του Ναού του Δρήριου Απόλλωνα. 

Σχετικά με το έργο που επιτελέστηκε και την επερχόμενη διακοπή των εργασιών στο χώρο της Δρήρου ο Δ/ντης της Γαλικής Αρχαιολογικής Σχολής κ. Αλέξανδρος Φαρνού  δήλωσε ότι «η δίχρονη διακοπή των ανασκαφών δίνει ένα χρονικό περιθώριο για μελέτη  και δημοσίευση των ευρημάτων της περιόδου 2009-2013 για να επιτρέψει ένα επόμενο νέο πενταετές πρόγραμμα ανασκαφών στο χώρο της Δρήρου.

Έτσι τα επόμενα δύο χρόνια θα ακολουθήσει σκληρή μελέτη ώστε το ταξίδι μας στο παρελθόν της Δρήρου να συνεχιστεί ξανά γρήγορα.

Οι ανασκαφές στην περιοχή ξεκίνησαν το 1917 και φαινόταν ελπιδοφόρα η πορεία τους όταν το 1932 Γάλλοι αρχαιολόγοι αποφάσισαν  να ανασκάψουν την Δρήρο. Όλα όμως σταμάτησαν ξαφνικά το 1936 όταν οι ανασκαφείς  Έλληνες και Γάλλοι νικημένοι από  τις δυσχέρειες στην έρευνα, στο δύσκολο πέτρινο τοπίο της Δρήρου, αλλά και για διάφορους άλλους λόγους εγκατέλειψαν την προσπάθειά τους.

73 χρόνια μετά αποφασίσαμε (Γάλλοι και Έλληνες )  και παλέψαμε να ξαναζωντανέψουμε το χώρο της Δρήρου - να φέρουμε αυτή την πόλη στο φως - γνωρίζοντας καλά το δύσκολο εγχείρημα που ξεκινούσαμε. Η ΚΔ εφορία αρχαιοτήτων και η Γαλλική Σχολή Αθηνών στήριξαν με κάθε τρόπο την προσπάθειά μας. Αλλά και η ίδια η Νεάπολη δια του τελευταίου της Δημάρχου κ. Καστρινάκη αλλά και κατόπιν ο Δήμος Αγίου Νικολάου δια του Δημάρχου κ. Κουνενάκη κατανόησαν αμέσως το όραμα και το έργο μας και δεν μας άφησαν παρά τις αντιξοότητες που δεν έλειψαν ποτέ.»

Ακολούθως ο κ. Φαρνού μίλησε για την πέμπτη ανασκαπτική περίοδο και τα νέα ευρήματα που συνεχώς προκύπτουν. Μίλησε ιδιαίτερα για τον χώρο που ανασκάπτεται τώρα και την αδυναμία ολοκλήρωσης της ανασκαφής όλων των δωματίων του κτιρίου που εντόπισαν και το οποίο αποδίδει πληθώρα ευρημάτων. Οπωσδήποτε η συνέχιση της ανασκαφής στο συγκεκριμένο σημείο θα περιληφθεί  και στο νέο πενταετές πρόγραμμα που, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα ξεκινήσει αφού περάσουν δύο ολόκληρα χρόνια.  

  

Στη συνέχεια η αρχαιολόγος της ΚΔ Εφορείας Αρχαιοτήτων κα Ζωγραφάκη παρουσίασε το τι έγινε στα πέντε αυτά χρόνια (2009-2013) και αναφέρθηκε γενικά στα πιο σημαντικά συμπεράσματα που προέκυψαν από τα 5 χρόνια της ανασκαφής και κυρίως στα στοιχεία που επιβεβαιώνουν ή διαφοροποιούν τα στοιχεία για τις γνώσεις μας σχετικά με την Δρήρο.

Παρακάτω αναφέρω μερικά μόνο από όσα αναφέρθηκαν από την κα Ζωγραφάκη μιας και δεν γνωρίζω αν θα μπορούσα να αναφερθώ  λεπτομερώς  για τα όσα ελέχθησαν στην παρουσίαση, αφού  άλλωστε θα ακολουθήσει κάποια στιγμή και επίσημη ανακοίνωση ευθύς ως ολοκληρωθεί η μελέτη των ευρημάτων της περιόδου 2009-2013

Τον 8^ο και 7^ο αιώνα π.Χ. στην κορυφή του Δυτικού λόφου δεν υφίσταται κτίριο αλλά γίνονται υπαίθριες λειτουργίες με θυσία ζώων και προσφορά αναθημάτων. Την ίδια περίοδο στο διάσελο των λόφων  και 100 μ. χαμηλότερα θεμελιώνεται και ένας ναός, με εστία στο εσωτερικό του, στην οποία τοποθετούνται τα τρία σφυρήλατα αγαλμάτια της λεγόμενης Απολλώνιας τριάδας. 

Από τα μέσα του 7^ου αιώνα και εξής κτίζεται  ένας ναός στην κορυφή του Δυτικού λόφου και αφιερώνονται σε αυτόν δαιδαλικές γυναικείες μορφές, ειδώλια ζώων αλλά κυρίως πολύτιμα χάλκινα αντικείμενα με κάποια μορφή διακόσμησης.  Έχουμε  λοιπόν μια διαφοροποίηση στη λατρευτικό χαρακτήρα που θα πρέπει να συνδέετε με θρησκευτικές και κοινωνικο-ποιοτικές αλλαγές.

Στο πλάτωμα κοντά στην κορυφή του ίδιου λόφου και 50 μέτρα από τον ναό υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης ενός ακόμα – πιθανόν-  δημόσιου κτιρίου .

Την ίδια περίοδο στο διάσελο αναρτώνται νόμοι που ρυθμίζουν πολιτειακά και θρησκευτικά ζητήματα ενώ άλλα κτίρια κτίζονται δίπλα στο ναό. Η χρήση όλων των κτιρίων που αναφέρθηκαν συνεχίζεται και τα επόμενα χρόνια. Υπάρχει μία επέκταση του ιερού και από τα ευρήματα προκύπτει η συνέχιση της χρήσης του κτιρίου μέχρι και τους ελληνιστικούς χρόνους και την συνέχιση της λατρείας στον χώρο. Στους τελευταίους χρόνους ανήκει και η επιγραφή με τον όρκο των νέων της Δρήρου.

Η αγορά της Δρήρου διαμορφώνεται τον 3^ο αιώνα με εξέδρα και βαθμίδες στη δυτική πλευρά. Λίγο αργότερα κατασκευάζεται η δεξαμενή και κατά μήκος της δημιουργούνται και άλλες βαθμίδες μάλλον κατά την ελληνιστική περίοδο και όχι την εποχή που κτίστηκε ο ναός όπως πιστευόταν αρχικά….

Αυτά λοιπόν και άλλα πολλά λεχτήκανε κατά την παρουσίαση και ευχαριστούμε τόσο την αρχαιολόγο κα Βασιλική Ζωγραφάκη όσο και τον κ. Alexandre  Farnoux  για την πληρέστατη ενημέρωση.

Όσοι λοιπόν βρίσκεστε αυτή την χρονική στιγμή στην Κρήτη και σας ενδιαφέρει η αρχαιολογία, θα σας συνιστούσα μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Δρήρου όχι μόνο για να θαυμάσετε το υπέροχο τοπίο, να δείτε τον αρχαιολογικό χώρο αλλά και για να έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε πως νέοι σπουδαστές από διάφορες χώρες και αρχαιολόγοι και επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων προσπαθούν να ζωντανέψουν την Δρήρο. Ένα αρχαιολογικό χώρο που ανήκει στην πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων και αυτού του ιδιαίτερου τόπου που λέγεται ΚΡΗΤΗ.

Κων/νος Γραικιώτης